İzmir Bornova'da yaşayan tiyatrocu ve oyun yazarı Kazım Başer, bit pazarındaki bir tezgahta kanlı 1977 1 Mayıs’ının bugün kadar yayınlanmayan fotoğraflarını buldu.
Gazete Duvar'da yayınlanan Kavel Alpaslan'ın yazısında Kazım Başer; Taksim Meydanı’ndaki kutlamalarda açılan ateş sonucu 36 kişinin öldüğü, 130’un üzerinde kişinin yaralandığı katliamdan önce kortejlerin geçişlerinin yer aldığı karelerin gün yüzüne çıkmasının öyküsünü şöyle anlattı:
"Özkanlar’daki bit pazarına yıllardır gidiyorum. Geçtiğimiz hafta sonu yine, başıma geleceklerden habersiz dolaşırken tezgahların birinde dosya içerisinde güzelce tasnif edilmiş, ilk sayfasında indeks oluşturulmuş negatif filmlerin bulunduğu bir defterle karşılaştım. Satıcının içinde ne olduğuna dair çok bir bilgisi yoktu. Ben de kurcalamaya başladım. Tabii negatif filmler, normal kartpostallar gibi değil, bakınca bir anda içinde ne olduğu görülmüyor, ışığa tutmanız lazım."
'1977 İŞÇİ BAYRAMI BAŞLIĞINI GÖRÜNCE...'
"Hemen bir bakayım dedim neler var içinde. 1976 ve 1977 yıllarına ait fotoğraflar vardı, tarihli ve yanında da ne fotoğrafları olduğu yazıyordu. Öyle bir hızlıca tararken ‘1977 İstanbul İşçi Bayramı’ başlığını görünce birden gözlerim parladı ve dedim ki ‘Şu an bu defterin içinde mi onlar?’ Dediğim gibi hepsini numaralandırmış ama bir türlü aradığım 23 numara görünmüyor, bakıyorum ama o sayfa yok içinde. Numarasız sayfalar da vardı. Araştırdım, yaklaşık yarım saat, kırk dakika negatifleri tek tek kontrol ettim ve sonunda buldum.”
Başer, fotoğrafların kimin tarafından çekildiğini bulabilmiş değil. Ancak elinde bazı ipuçları var. Eline geçen iki sayfalık negatif filmde 1 Mayıs 1977’nin yanı sıra bir film setinden kareler var. Meçhul fotoğrafçımızın 1 Mayıs’ta çektiği kareler arasında Sinemacılar Sendikası kortejinden bolca fotoğraf yer alıyor. Hatta dönemin ünlü oyuncularından Semra Özdamar’ı fotoğraflarda görmek mümkün. Bu yüzden Başer, fotoğrafçının sinema dünyasıyla ilişkisi olabileceği kanısında...
Başer, meçhul fotoğrafçının izlerine dair şunları söylüyor: “Semra Özdamar’ın da kameraya yansıdığı sinemacıların kortejinden birkaç fotoğraf var. Aslında bu kortej, fotoğrafları çeken kişiyi bulmak adına bir ipucu, çünkü set fotoğrafları da var. Sanırım setlerde de çalışan bir fotoğrafçının negatif film karelerini bulduk.”
Kazım Başer, dövizlerde yazılan kimi ifadelerin kendisi için ilgi çekici olduğunu belirtiyor: “Temizlikçi Kadınlara Sigorta' dövizi örneğin. Daha yeni halledilebilen bir mesele ama işçilerin o dönemde nasıl yılmadan mücadele yürüttüklerini gösteriyordu. Ya da altı tane kadının İlerici Gençlik Derneği (İGD) yazılı asfalt üzerinde tuttuğu bir ‘1 Mayıs’ yazısı var.”
Peki bu fotoğrafların akıbeti ne olacak? Başer "Saklama, paylaşma ya da arşivleme gibi bir düşünceniz var mı?" sorusu üzerine, meseleyi bir ‘tarihsel sorumluluk’ olarak gördüğünü ifade ediyor:
“Bunları ben bulmuş olabilirim ama bunlar tarihin açığa çıkması için herkese açılması gereken dokümanlar. Ben sadece vesile olmuş olacağım. Onun dışında tabii ki de tarihsel bir sorumluluk olarak görüyorum bunu, isteyenlere vereceğim fotoğrafları. Benim tekelimde olacak bir şey değil bunlar.”
