Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin (DEM Parti) Süryani Milletvekili George Aslan, Mardin’e bağlı tarihî Süryani yerleşimi Zaz köyüne, tek bir Müslüman aile için cami yapılmak istendiğini söyledi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda konuşan Mardin Milletvekili, Türkiye’de laikliğin ve inanç özgürlüğünün sadece kâğıt üzerinde güvence altına alındığını söyleyerek Zaz köyündeki cami projesinin kalıcı olarak iptal edilmesini talep etti.
“Köye dönüşleri engellemek istiyorlar”
Aslan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“İktidarın Alevi köylerinde cemevi yerine cami yapma politikasının yıllardır devam ettiğini biliyoruz. Şimdi de Süryani köylerine zorla cami yapılmak istenmektedir.
“Midyat’a bağlı Zaz köyü, Türkçe adı İzbırak Mahallesi, tarihi, Süryani bir köydür. Köyde Süryanilerin yanı sıra bir de Müslüman aile yaşamaktadır. Aile sonradan zorla köye yerleşen bir ailedir. 2000’li yıllarda tapu ve kadastro çalışmaları kapsamında bu köyde Süryanilere ait bir ev, cami olarak tescil ettirilmiştir. Geçtiğimiz günlerde buraya cami yapmak için inşaata başlandı. Burada amaç gerçekten cami yapmak mıdır? Bir aile için camiye ihtiyaç var mıdır? Süryanilerin yıllar önce göç etmek zorunda bırakıldıkları köylerine dönmelerinden rahatsız olan kesimler var. Bu dönüşleri engellemek için bazı köylerde halkı taciz ettiklerini ve farklı yöntemlerle baskı kurduklarını biliyoruz. Bunları önce tapu kadastro çalışmalarındaki karışıklıktan faydalanarak köy sınırlarını değiştirmeye ve hazineye devredilmiş bazı arazileri satın almaya çalıştılar. Bunda başarılı olamayınca Süryani köylerinde cami yapılması için çalışmalara başladılar.
“Biz elbette cami yapımına karşı değiliz. Ancak ihtiyaç olmadığı hâlde bir Hıristiyan köyüne zorla cami yapmanın arkasında bir art niyet olduğunu düşünüyoruz. Türkiye’de laiklik ve din, inanç özgürlüğü güvence altına alınmış olsa da bu büyük ölçüde kâğıt üzerinde kalmaktadır. Herhangi bir inancın, bir topluma veya bir insana dayatılması zorbalıktır. İnsanların rızası olmadan o köyde yapılacak bir cami insanların huzurunu bozacaktır. Zaz köyündeki bu projenin tam da bu nedenle kalıcı olarak iptal edilmesini istiyoruz.”
Zaz köyü hakkında
Mardin ilinin Midyat ilçesine bağlı olan Zaz köyü, yeni ismiyle İzbırak Mahallesi, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken bir Süryani yerleşimi.
Midyat ilçe merkezine yaklaşık 16 kilometre mesafede bulunan köy, 5. yüzyılın başlarında inşa edildiği tahmin edilen Mor Dimet Kilisesi'ne ev sahipliği yaptı. Kilise taşlarında bulunan Akatça çivi yazıları, köydeki yerleşimin milattan önceye dayandığını gösteriyor.
90'lı yıllardaki köy boşaltmalar nedeniyle köylülerin büyük bir kısmı Zaz'ı terk etti ve geriye Kapadokya'yı andıran taş evler kaldı. Son yıllarda köylüler tekrar evlerine dönmeye başladı.
Köye dönenlerden biri 1985'te ailesiyle birlikte Almanya'ya göç etmek zorunda kalan Rahibe Hatune Doğan. Doğan’ın bahçesine diktiği 15 zeytin fidanı, 2022 yılında kimliği belirsiz kişi ya da kişilerce kırıldı: “Fidanlar onlara ne yaptı? 3 senelik zeytin fidanları. Yani yazıklar olsun bunu yapanlara ve bu tabii şeytan işidir, insan işi değildir. Keşke bu olmasaydı.
