Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği'nin (MLSA) internet sansürüne karşı hayata geçirdiği projesi Free Web Turkey, 2023 İnternet Sansürü Raporu yayımladı.
Bir yıllık izleme faaliyet sonucunda hazırlanan raporda engellenen dijital materyallere dair tüm istatistiklerin yanı sıra öne çıkan erişim engeli kararları, yanlışlıkla erişim engeli kararı verilen haberler, 6 Şubat depremleri esnasında sosyal medyaya uygulanan sansür, gazetecilerin tutuklanmasına gerekçe gösterilip de erişim engeli getirilen haberler ve AYM'nin erişim engeline olanak sağlayan yasalarla ilgili verdiği son kararlar yer alıyor.
MLSA, bu geniş raporun tanıtımını için İstanbul Taksim'de Nippon Hotel’de bir panel gerçekleştirdi.
Raporu hazırlayan Free Web Koordinatörü Ali Safa Korkut’un tanıtımını takriben soL Haber Genel Yayın Yönetmeni Yiğit Günay, Mezopotamya Ajansı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever ve 10Haber’den gazeteci Furkan Karabay “sansür kıskacında gazeteciliği” konuştu. Moderatörlüğü MLSA Eşdirektörü Barış Altıntaş yaptı.
"Sadece gazeteciler değil halk etkileniyor"
Panelin açılış konuşmasını da MLSA Veysel Ok üstlendi.
Ok internet sansürünü izlemekle yetinmediklerini, dernek olarak pilot davalarla sansürün önünü kesmek için mücadele ettiklerini söyledi.
Erişim engellerinin iktidarın sansür mekanizması haline geldiğinden bahseden Ok, 6 Şubat depremlerinde ve İstiklal Caddesi patlamasındaki internet yavaşlatmalarını hatırlattı.
"Sansürden sadece gazeteciler etkilenmiyor, halkın bilgi almasının önüne geçiliyor. Haber görünür kılınmaktan uzaklaştırılıyor" diye konuştu.
Panelde ilk olarak Furkan Karabay söz aldı.
Mahkeme tutanaklarına yansıyan yargıda rüşvet haberi nedeniyle kendisinin tutuklanmasına giden süreçte yaşadıklarını anlattı.
"Gerçeklerin karşısında hiçbir güç iktidarını sürdüremez. Gerçeğe sıkı sıkı sarılmalıyız. Gerçeği haberlerimizi duyurmak zorundayız" dedi.
"Reflekslerimiz ve hafızamız siliniyor"
Diren Yurtsever Mezopotamya Ajansı deneyimini anlattı. 2018'de kurulduktan sonra gazetenin adresinin 35 kez erişime engellendiğinden bahsetti.
Sansürün sistematik olduğunu söyledi.
İktidarın haberi engellemedeki kararlılığı gazetecileri neyin engellenip, neyin engellenmeyeceğini düşünmeye sevk ederek makul gazeteciliğe zorluyor. Reflekslerimiz ve hafızamız siliniyor" diye konuştu.
"Bilgi internet tekellerinin elinde"
Yiğit Günay ise sansürün haber üretim sürecinde başladığını söyledi.
Ardından yayınlama ve dağıtım aşamasında yapılan müdahalelerle devam ettiğini ekledi.
Halkın bilgiye erişimi konusunda en etkisizinin erişim engeli olduğundan bahseden Günay "Bilgi bugün Google, Facebook, X gibi internet dağıtım tekellerinin elinde. Facebook'ta bir buçuk senedir engelliyiz. Gerekçeten saçmalık. IŞİD fotoğraflarıyla propaganda yaptığımızı iddia ediyor" diye konuştu.
"Bundan 30 sene önce Türkiye'de iki tane dağıtım tekeli vardı. Bunların bir gazeteyi dağıtmaması infial yaratırdı. Ama bugün dağıtım tekelleri kendi istedikleri gibi at koşturabiliyorlar" dedi.
Rapora göre 2023’te 197 bin 907’si alan adı, 14 bin 680’i haber, 5 bin 641’i sosyal medya paylaşımı, 743’ü sosyal medya hesabı ve 38’i de işletmelerin Google’da kayıtlı konumlarına yapılan yorumlar olmak üzere toplam 219 bin 59 URL için erişim engeli kararı verildi.
Bunların yanı sıra 33 Google arama motoru sonucu, 9 mobil uygulama, 5 Google Drive dosyası, 2 mail adresi ve 1 Google dokümanına da erişim engeli getirildi.
En çok yolsuzluk ve usulsüzlük konulu haberler engellendi
Engellenen haberlerin konularına göre dağılımına bakıldığında ilk sırada yolsuzluk ve usulsüzlük (5.881 haber) yer alırken onu kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (2.256 haber) ile örgütsel suçlar (1.733 haber) izledi.
Yolsuzluk ve usulsüzlük konulu olup da erişim engeli getirilen 5 bin 881 haberde söz konusu suçu işlediği iddia edilen kişiler ise kamu görevlileri (3.192 haber), AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (1.133 haber) ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi (646 haber) olarak gösteriliyordu.
Kadın ve çocuklara karşı işlenen suçları konu edinen 2 bin 256 haber de ise faillerin kamu görevlileri (693 haber), iş insanları (244 haber), siyasi parti temsilcileri (219 haber), tarikat ve cemaatler (157 haber), kamu kurumları (125 haber), AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (13 haber) ve şirketler (4 haber) olduğu öne sürülüyordu.
Kamu görevliler ile AKP’ye yakın kişilerin suça karıştığı iddia edilen haberler engellendi
Genel itibarıyla engellenen 14 bin 680 haberin kimler hakkında olduğuna bakıldığında ise ilk beş kamu görevlileri (5.150 haber), sivil yurttaşlar (2.580 haber), AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (2.575 haber), şirketler (1.151 haber ) ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi (854 haber) şeklinde sıralandı.
Kamu görevlileriyle ilgili haberlerin konularında yolsuzluk ve usulsüzlük (3.192 haber) ile kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (693 haber) öne çıktı. AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar hakkındaki haberlerin konuları arasında ise ilk sırada bin 133 haberle yine yolsuzluk ve usulsüzlük yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesiyle ilgili olup da engellenen 854 haberin 646’sında da yolsuzluk ve usulsüzlük iddiaları yer alıyordu.
Tarikatlar hakkındaki istismar ve yolsuzluk iddialı haberlere erişim engeli
Tarikat/cemaatlerin adının karıştığı 221 haber, 11 farklı kararla erişime engellenirken bu haberlerin konusu kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (157 haber), yolsuzluk ve usulsüzlük (60 haber) ve din sömürüsü (4 haber) oldu.
Bu sayıya sosyal medya paylaşımlarını da dahil ettiğimizde ise 2023’te tarikat/cemaatlerin adının karıştığı toplam 301 URL’in erişime engellendiği tespit edildi.
